E-Dergi SEKTÖRLER HABERLER ÜRÜN TANITIMLARI TEKNİK YAZILAR DOSYALAR RÖPORTAJLAR BAŞARI HİKAYELERİ UZMAN GÖRÜŞÜ YAZARLAR FUARLAR ETKİNLİKLER PROFİLLER Editörden Künye YAYIN KURULU ARŞİV ABONELİK İLETİŞİM
Değişim, Dönüşüm ve HSS Geri
Yener KILIÇ
Metalurji ve Malzeme Mühendisi
 
İnsanoğlu, kuşkusuz ki tarihi boyunca doğada daha kolay şartlar altında yaşayabilmek için nesneleri değişken şartların gerektirdiği gibi biçimlendirme çabası içerisine girmiştir.
 
Bu çaba, insanoğlunu daima çeşitli malzeme türlerini keşfedip geliştirmeye itmiştir.
 
Nesneleri biçimlendirerek form verme, amaca yönelik kullanımını sağlama, ancak bir malzemenin kendinden daha sert bir malzemeyle şekillendirilebilmesiyle mümkün olur.
 
Tabiatın bizlere sunduklarıyla birlikte insanların ilkel dönemlerden itibaren arayış ve iyileştirme çabaları günümüz endüstriyel teknolojisinin temellerini oluşturmuştur.
 
Bilindiği gibi yer kabuğunun yaklaşık %70’i demirden oluşmaktadır. Bu element saf halden daha ziyade, demirin en önemli hammaddesi olan demir cevheri şeklinde bulunmaktadır.
 
Cevherden ham demir ve ham demirin içerisinde bulunan %4 ağırlıktaki karbonun çeşitli yöntemlerle %2’nin altına düşürülmesiyle birlikte çelik eldesi sanayi için oldukça önemli bir yere sahiptir.
 
Bu bağlamda metal malzemelerin keşfi ve geliştirilmesi önem arz etmektedir.
 
Çelikler yapısındaki karbon bileşimine göre farklılık gösterirler. Az karbonlu çelikler genel amaçlar için kullanılan ucuz çelik türleri olup, yüksek süneklikte, kolay işlenebilen ve su vermeyle sertleşmeyen malzemelerdir.
 
Orta karbonlu çelikler daha yüksek mukavemete sahip olup su alabilen çeliklerdir.
 
Yüksek karbonlular ise çok daha sert olup işlenmesi zordur ve takım-kalıp üretimine elverişli malzeme gruplarıdır.
 
En önemli özelliği belli bir fazın oluşumunu geliştirmek veya onu kararlı hale getirmek olan alaşım elementlerinin çeliğin içerisine belirli oranlarda katılmasıyla birlikte istenilen mekanik özellikler elde edilerek uygun çalışma koşullarında maksimum verim eldesi sağlanmış olur.
 
Çelikleri kısaca; yapı çelikleri, aşınmaya dayanıklı çelikler, ısıya dayanıklı çelikler, takım ve kalıp çelikleri olarak kategorize etmek mümkündür.
 
Bu bağlamda günümüz endüstrisinde çok fazla kullanım alanlarına sahip takım çeliklerinin önemi su götürmez bir gerçektir. Bunların arasında yüksek sertlikleri, aşınma, oksidasyon dirençleri ve bu özelliklerini yüksek sıcaklıklarda koruyabilmeleri nedeniyle HSS’lerin yeri önem arz etmektedir.
 
Yüksek hız çelikleri XX. yüzyılın başından beri bilinen ve sürekli geliştirilen takım malzemesi grubu olup, oda ve yüksek sıcaklıklarda yüksek sertliği, yüksek tokluk ve aşınma dayanımı sayesinde iyi performansıyla kesici takım malzemesi olarak modern sanayide çok yaygın bir kullanım alanına sahiptir ve konvansiyonel olan döküm-hadde ya da toz metalurjik yöntemlerle üretilmektedir.
 
Yüksek kesme hızı ve kesme gücündeki yoğun artış ve yüksek kesme kapasitesi bu grup çeliklerin “Yüksek Hız Çelikleri” olarak adlandırılmalarına neden olmuştur.
 
Günümüzde torna, planya gibi talaş kaldırma ve işleme operasyonlarının önemli bir kısmında kullanılan HSS’lerin başlıca kullanım alanları form verme takımları, raybalar, freze bıçakları, vida kılavuz ve sert delici takımları, daire testereler ve yüksek aşınma direnci gösteren makine parçaları vb. olarak sıralayabiliriz.
 
Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü (American Iron and Steel Institute: AISI)’ne göre yüksek hız takım çeliklerinin yaklaşık olarak 40’tan fazla sınıflandırması bulunmaktadır. Bunlar yerli üreticilerin sayıları ile birleştiğinde HSS kategorisinde her çeliğin toplam sayısı 150’yi geçmektedir.
 
Yüksek hız çelikleri önemli miktarda W, Mo, V ve Cr gibi karbür yapıcı elementlerle yeniden yapılandırılırlar.
 
Bu çelikler ihtiva ettikleri ana refrakter elementlere göre iki ana gruba ayrılırlar.
 
Molibdenli yüksek hız çelikleri (AISI M grubu: %0,8 C, %0,4 Cr, %5-8 Mo, %0-6 W ve % 1-2 V) ve tungstenli yüksek hız çelikleri (AISI T grubu: %0,7 C, %4 Cr, %18 W ve %1 V) şeklindedir.
 
Üretilen bütün yüksek hız çeliklerinin büyük çoğunluğunu M grubu çelikler oluşturmaktadır. M grubu çeliklerin başlangıç maliyeti T grubu çelikten %40 daha düşüktür. Ayrıca M grubu yüksek hız çelikleri daha yüksek abrasif dirence sahiptir. Isıl işlem esnasında daha az distorse olurlar.
 
Yüksek hız çeliklerinin matriks yapısı martenzittir. Hızlı soğutmanın bir sonucu olarak meydana gelen martenzitik yapı ince perlit lamellerden oluşur ki bu da, HSS’lerin yüksek mukavemetlerinin önemli bir kısmının oluşmasında etkin rol oynamaktadır.
 
Buna göre yüksek hız çeliklerini bu denli önemli kılan yüksek, sertlik ve kesme kabiliyetleri nereden kaynaklanmaktadır? Sorusunun cevabı elbetteki intermetalik karbür bileşikler olacaktır.Çeliğin yapısında bulunan karbon elementi metal bileşiklerle aralarında güçlü bağlar yaparak karbürleri oluştururlar.
 
Tungsten ve molibden primer karbür dediğimiz M6C tipi karbürleri oluştururlar. Östenitleme esnasında çözünen bu tip karbürler matriksin sertleşmesini sağlarken; çözünmeden kalanlar ise aşınma direncinin artmasına neden olmaktadırlar.
 
Vanadyum ise tıpkı volfram ve molibden gibi karbon afinitesi yüksek ve kuvvetli karbür oluşturucu element olup, MC tipi karbürleri oluştururlar.
 
Çok sert ve yüksek kararlılıktaki bu tip karbürler östenitlemede az çözünürler. Çözünmeden kalan MC tipi serbest karbür partikülleri ise abrasif aşınma direncine yüksek katkı sağlarlar.
 
Sonuç olarak; yüksek hız çeliklerinin en belirgin özellikleri olan aşınma dayanımı; katılaşma sırasında oluşan primer karbürlerin türü, miktarı ve şekliyle belirlenirken; tokluk ise bu karbürlerin boyut ve dağılımlarının homojenitesiyle doğru orantılıdır. Aksi halde kümelenmiş iri karbürler mikro çatlak oluşumuna, daha sonra da kırılmalara sebebiyet verebilmektedir.
 
Uygun ısıl işlem parametreleri bu karbürlerin şekil, boyut ve dağılımlarını doğru bir biçimde belirlerken maksimum verimlilik de elde edilmiş olur. 
 
Bilindiği gibi yüksek hız çeliklerinin en karakteristik özelliği, bazı çeliklerin yumuşamaya başladığı sıcaklıklarda sertliğinin artmasıdır. Bu bağlamda tıpkı mikro yapı gibi uygun ısıl işlem parametrelerinin seçimi de oldukça önemlidir.
 
Yüksek hız çeliklerinin uygulama alanlarında maksimum verim beklentisi aşikardır. Yaklaşık 40-50 yıl öncelerine gidildiğinde HSS takımların 20-30 m/dak’lık kesme hızları yeterli görülmekteyken günümüzde ise 500-600 m/dak’lık kesme hızlarına ulaşmıştır.
 
Şüphesiz ki ilerleyen zamanlarda bu hızlar daha da aşılacaktır.
 
Hal böyleyken hem yüksek devir hızlarında maksimum verim alma düşüncesi, hem de aşınmayı minimum seviyelere çekme girişimleri üretici firmaların Ar-Ge çalışmalarının ve yatırım maliyetlerinin artırmalarını zorunlu kılarak kalitelerini bir üst seviyelere çekebilmeyi ve dünya piyasasındaki yerlerini korumalarına doğru yönlendirmiştir.Bunun en tipik örneğini EAST TOOL & DİE CO. LTD.’de görmekteyiz .
 
Takım uçları ve kalıbın performansını %10-30 arasında artırmaya yönelik üretim yapan ve üretim parkurlarının tamamını üstün kaliteye yönelik anlayışla Çin’de özel sektörün en büyüğü ve dünyada vasıflı çelik üreticilerinin arasında layığıyla ilk sıralarda yer edinmiş olan EAST TOOL bu anlamda örnek bir kuruluş olma misyonunu halen devam ettirmektedir.
 
Bilindiği gibi gerek alaşım elementlerinin kalitesi, gerekse de kullanılan hurda kalitesiyle birlikte ergitme ve döküm tekniğindeki gelişmeler, takım çeliğinin kalitesini doğrudan etkilemektedir.
 
Bu bağlamda ince karbürlerin üniform dağılımı, tanelerin küçültülerek küresel bir hal alması, yapıdaki porozitelerin minimize edilmesi ve temiz bir nihai mikroyapıya ulaşılması ESR (Electro Slag Remelting) ve EFS (Extra Fine Structure) teknolojilerini önemli derecede ön plana çıkartmaktadır.
 
Curuf altı ergitme (ESR) ile birlikte son derece temiz ve homojen bir mikroyapı, yüksek tokluk ve süneklik eldesi sağlanırken; yöntemin pahalı olması mikroyapısal avantajlarının kullanımını büyük ölçüde engellemektedir. Bu nedendendir ki bu tüp uygulama metotlarının piyasa payı maalesef %5 mertebelerinde halen yerini korumaktadır.
 
Gerek dövme tekniğiyle, gerekse de sahip olduğu 50’ye yakın ESR ve EFS fırınlarıyla birlikte kaliteli alaşım elementi ve kendi hurdalarını kullanmasından kaynaklı yüksek hız çeliği üretiminde lider olma potansiyelini sürdüren EAST TOOL’un Türkiye ayağı olan EST NUR ÇELİK aynı anlayışla birlikte “global düşün yerel davran”, “işe müşterinin istekleriyle başla, müşterinin bilgisiyle bitir” ilkesini kendisine şiar edinerek tecrübe ve bilgiyi her geçen gün genişleyen vizyonuyla birlikte güncelleyerek aynı potada eritmeye devam etmektedi.
 

 

Paylaş Tweet
1534 kez okundu
GÜNCEL YAZILAR
Seçici Lazer Ergitme Yöntemi (SLM) ile Eklemeli İmalat
*Additive Manufacturing With Selective Laser Melting Method (Slm)   Muzaffer ZEREN / Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Böl&uu DEVAMI...
Saç Kalıp Sektöründe Geleceğe Yönelik Beklentiler
Dr. Gül Çiçek Zengin Bintaş    Giriş Kalıp sektörü, seri üretimin ayrılmaz bir parçası olarak kendini gösterir ve üretim süreç DEVAMI...
Sac Kalıp Sektöründe Dijital Teknolojilerin Kullanımı: Verimlilik Sağlayan Uygulama Örnekleri
Gül Çiçek Zengin Bintaş, Mubitek Tasarım Bilişim Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti.   1. GİRİŞ Sac kalıp tasarımı imalat sanayinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Doğru ve etkili DEVAMI...
Polilaktik Asit (Pla) Plastik Filamentlerin 3D Eklemeli İmalat Uygulamalarında Kullanımı
Muzaffer ZEREN, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Şüheda ÖZEL, Kocaeli Üniversitesi FBE   &Ou DEVAMI...
Eklemeli İmalatta Eriyik Yığma Modelleme (FDM) Yöntemi İle Otomotiv Parçalarının Prototipleme Çalışması
Muzaffer ZEREN, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Neşe Çakıcı ALP, Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tas DEVAMI...
İki Farklı Kalınlığa Sahip Press Fit Terminallerinin Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi*
Müge Erdoğan, Ezgi Az, Mert Onan, Ahmet Celal Topkaya Hatko A.Ş., Ar-Ge Merkezi, Avcılar-İstanbul *Investigation of Mechanical Properties for Two Different Thickness of Press Fit Terminals DEVAMI...
Fusion 360 Genel Kabiliyetler
DEVAMI...
Tasarımdan Üretime Verimli Yönetim
Dr. Gül Çiçek Zengin Bintaş, Endüstriyel Tasarımcı, Mubitek Ltd. Şti.- İnovasyon Müdürü Harun Öztürk, Bilgisayar Mühendisi, MUBİTEK Ltd. Şti. &nda DEVAMI...
Metal Enjeksiyon Uygulamalarında Hasar Mekanizmaları ve Yüksek Performanslı Yeni Bir Kalıp Çeliği: SITHERM S361R
  M. Önder Yücel Akademi Metalurji - Genel Md.   Öncelikli olarak metal enjeksiyon kalıplarında oluşan hasarları özetlemek ve daha sonra yüksek performanslı yeni DEVAMI...
3 büyük Türk Firması, Birleşerek Alpha Metalurji Markasını Yarattı
Türkiye, elektrikli otomobil, savunma sanayi, beyaz eşya, havacılık sanayi gibi alanlarda dünya ile rekabet edebilecek konuma doğru ilerlerken; bu sektörlerde kullanılan malzemelerin ü DEVAMI...
Endüstriyel Seri Üretim Kalıp İmalatçı Firmaların Sanayi Üretimindeki Etkileri ve Kalıp Endüstrisinde Mikro ve Küçük İşletmelerin Önemi
Mak. Müh. Can OKATAN Can Okatan Endüstriyel Danışmanlık Mühendislik Kalıp San. ve Tic. Ltd. Şti.   Kalıp Nedir ? / Kalıpçı Nedir ? Arapça kālib (TDK &ndas DEVAMI...
Arge Merkezi Kurulum Süreçleri, Sürdürülebilirlikte Arge ve İnovasyonun Önemi*
Dr. Gökhan Başman,  A. Tolga Özbey gokhanbasman@kormetal.com,  tolgaozbey@kormetal.com  Kormetal San. Ve Tic. A.Ş., Arge Merkezi Müdürlüğü Ünivers DEVAMI...
Çekme Kalıbı Tij Mili Optimizasyonu ve Yeni Tasarım Yapısı
Fatih Yaylacı, Kadir Akcan, Gürkan Erol, Burak Gürler                                       &nb DEVAMI...
Plastik Enjeksiyonda Kalıp İçinde Meydana Gelen Birleşme İzlerini Ortadan Kaldıracak Bölgesel Isıtma Soğutma Teknolojisinin Geliştirilmesi*
Yazar: Ali GÜLER - MTN Kalıp  *The Development Of District Heating And Cooling Technology That Will Remove Integration Signs Occurring İn Mould İn The Plastic    DEVAMI...
Alüminyum İşlemede İyileştirmeler
Birden fazla takımdan ziyade tek bir frezeleme takımı ile alüminyum parçalarda işleme uygulaması gelişiyor.   Otomotiv sanayi ağırlık ikilemiyle karşı karşıya kalıyor. Ö DEVAMI...
DAHA YALIN ÜRETİME DOĞRU BİR ADIM
Sandvik Coromant Daha Hızlı Kurulum Değişiklikleri Daha Küçük Parti Üretimi Mümkün Kılıyor     Daha küçük partilerde ü DEVAMI...
Kalıpçılıkta ve Parça Üretiminde Lazer İle Isıl İşlem
Doğan ÖZDEN, Genel Müdür - Atlas CNC Makina Tic. Ltd. Şti.   Bu yazda sizlere Alman Alpha Laser Gmbh.  ve Alman Alotec Dresden Gmbh.  Firmaları tarafından DEVAMI...
Malzemelerde Yaşanan Devrim, Üretimin Geleceğini Şekillendiriyor
Sandvik Coromant Malzemeler konusundaki son eğilimleri izlemek çok önemli   Yeni malzemeler sayesinde mühendisler daha güçlü, tok, hafif ve yü DEVAMI...
Tasarım 4.0 / Bölüm 1
Mustafa BİNTAŞ, Uçak ve Makine Yük. Müh., MUBİTEK Kurucu Başkan Cengiz ÖZ, Makine Müh., MUBİTEK Teknik Müdür   İnsanoğlu var olduğu andan beri bir DEVAMI...
Autodesk in Tümleşik Analiz Çözümü ; Autodesk SimulationMechanical 2017
Tasarımcılar, mühendisler ve analistler   Doğru bir şekilde ürün davranışını tahmin etmek, tasarımları idealleştirmek ve imalattan önce mekanik simülasyon yolu DEVAMI...
Metal Enjeksiyon Kalıpları için Yeni Nesil Çelik: ISOTROP
Özgü Can Öksüz, Metalurji ve Malzeme Müh, Ekol Çelik, Ece Uçak, Malzeme Bilimi ve Mühendisi, As Çelik, Murat İnan, Metalurji ve Malzeme Müh., DEVAMI...
KALIP TEKNOLOJİLERİ ALSEKO LAZER KAYNAK
Öztürk GÖKGÜR, Alseko Enerji,  lazer@alsekoenerji.com.tr   Dünya pazarlarında ekonomik ama kaliteli ürün ve hizmetlerin rekabet şansını arttırdığı, y DEVAMI...
Ayhan Dere Ayhan Takım Çelik A.Ş. Genel Müdürü
Ayhan Dere Ayhan Takım Çelik A.Ş. Genel Müdürü   Üretim Projesi   Kendilerine özgü uygulama tipi ve gerekli kimyasal ve fiziksel &oum DEVAMI...
Plastik Parça Üretimi Sonrasında Görülen Et Kalınlık Problemlerinin Soğutma Prosesine Etkisi
Fahri İbişoğlu*, İrfan Kamaş*, Taner Karslıoğlu  FEKA Otomotiv Mamülleri San. ve Tic. A.Ş., Ar-ge Böl., BURSA   ÖZET   DEVAMI...
Yüzey Taşlama Sürecinde Kullanılan Alternatif Soğutma Sıvıları
Alternatıve Coolıng Fluıds Used For Surface Grındıng   Yrd. Doç. Dr. Senai YALÇINKAYA, syalcinkaya@marmara.edu.tr  Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakü DEVAMI...
Ayakkabı Taban Kalıbı Tasarımı Ve İmalat Aşamaları
  DEVAMI...
AUTODESK FUSION 360
Desita Yazılım, Tınaz KUBAT, tinaz@desita.com.tr Fusion 360 nedir?  Fusion 360, ürün geliştirmeye yönelik bulut tabanlı bir 3B CAD/CAM aracıdır. Autodesk, Fusion 360&rsq DEVAMI...
Çelik Seçiminiz Doğru Mu ?
Önder Tamşen, SteelTec Takım Çelikleri Satış Müdürü, Tamsen, Onder.Tamsen@steeltec-group.com   Kalıpçılık sektörü günden güne DEVAMI...
Cimatron Mold Design ve Die Design Yeni Özellikleri
Desita Yazılım, Tolgahan KÖROĞLU, tolgahan@desita.com.tr   Kalıp üreticilerinin karşılaştıkları farklı zorlukları karşılamak için tasarlanan, Kalıp Modül&uum DEVAMI...
SolidCAM SOLIDWORKS’E Entegre Full Parametrik CAM Yazılımı
Desita Yazılım  olarak yetkili satıcılığını yaptığımız SolidCAM, SolidWorks’e sorunsuz olarak ve SolidWorks modeline tam parametrik çalışan entegre bir yazılımdır.SolidWorks t DEVAMI...
CNC ile İmalat Yaparken Vericut ile Simülasyonun Önemi
Üçgen Yazılım, Cem ALPAY calpay@ucgenyazilim.com Ülkemizde havacılık ve savunma sanayinin gelişimini takiben çok eksenli CNC tezgahlarının önemi ve kullanımı d DEVAMI...
TEAMCENTER Rapid Start ile KOBİ’lerin PLM’e geçişi hızlanıyor
  Üçgen Yazılım, Cem ALPAY calpay@ucgenyazilim.com   PLM(Product Lifecycle Management) bir ürünün fikirden tasarıma, t DEVAMI...
ZW3D Yazılımı Veri Alışverişi Data Exchange
Grup Otomasyon, ALPER PEKEL alperp@grupotomasyon.com.tr ZW3D tasarımdan imalata kadar olan süreçleri yönetmenizi sağlayan entegre bir CAD/CAM çözümüd DEVAMI...
Enjeksiyon Kalıplarında Oyuklanma (Pitting) Yüzey Hasarı
  Y.Müh. Koray Arslan, koray.arslan@uddeholm.com.tr, Uddeholm Türkiye Y.Müh.Tuncay Turan, tuncay.turan@uddeholm.com.tr, Uddeholm Türkiye Dr. Aziz Hatman, a DEVAMI...
En Çok Okunanlar Son Eklenenler
YAYIN AKIŞI
FACEBOOK
TWITTER
INSTAGRAM