K.D.: Kişiselleştirilmiş tezgah üretimi sizin için neden önemli?
Kalıp üretiminde kullanılan tezgahların neredeyse tamamı ne yazık ki yurtdışından çok yüksek maliyetlerle ithal ediliyor. Ülkemizde nelerin tasarlanıp üretildiğini çok iyi bildiğimiz için tezgah tedariki konusunda yurtdışına olan bağımlılığımız TEKİŞ olarak bizi hep üzmüştür. Standart özelliklerde, yüksek adetlerle üretilen CNC tezgahları bugün Türkiye’de üretme gayretine girmenin ülkemize çok fazla fayda sağlayacağını düşünmüyoruz. Zira bu tip tezgahları yüksek adetlerde ve düşük maliyetle üretmek için gerekli yan sanayi Türkiye’de mevcut değil. Zaten bu tip tezgah üretiminde çok yoğun bir rekabet ortamı olduğu için katma değeri de oldukça düşük.
Kalıp sektöründe faaliyet gösteren bir firma olarak kalıpçıların ihtiyaçlarını karşılayacak tezgahların ne gibi özelliklere sahip olması gerektiğini çok iyi biliyoruz. Bu noktada TEKİŞ olarak koyduğumuz hedef, müşteri beklentilerine göre özelleştirilmiş, çok fonksiyonlu tezgahların tasarım ve üretimini gerçekleştirmektir.
K.D.: Hal böyleyken neden derin delik delme tezgahını ürettiniz?
Enjeksiyon kalıplarının tasarımından başlamak üzere çözülmesi gereken önemli problemlerden biri kalıbın sabit sıcaklıkta sürekli ve verimli çalışmasının sağlanmasıdır. Bunu sağlayacak en önemli unsur soğutma delikleridir. Bu soğutma delikleri, ülkemizde genellikle, bohrwerk tezgahları ve radyal matkaplar kullanılarak ve ucuna mil kaynatılarak uzatılmış helis matkaplar ile delinmektedir.
Ancak, delme süresinin uzunluğu, talaşın dışarı atılmasının güçlüğü, matkap ucunun eğri gitme ve kırılma olasılığından dolayı hassas kalıp yüzeyine yakın delik açamama gibi olumsuzluklar nedeniyle, derin delikler delinememekte. Haliyle soğutma verimliliği düşmekte ve çevrim maliyetleri yükselmekte. Firmamız dahil kalıpçılık sektörümüz özellikle uluslararası kalıp pazarından büyük kalıp işleri alamamaktadır. Yurtdışında kalıpçılıkta derin delme (çapın 20 ila 150 katı boyunda delik açabilme) amaçlı özel makinalar kullanılmaktadır.
Örneğin Portekiz de her iki kalıpçıdan birine bir derin delme tezgahı düşmektedir. Türkiye’de ise yalnızca kalıpçılık sektörünün tepesindeki birkaç firmada ithal edilmiş, kapasitesi sınırlı (kalıp ağırlığı 4-6 ton ve delme boyu 1.200 mm) ve yüzey işleme özellikleri olmayan derin delme tezgahı bulunmaktadır.
Bu gereksinimden harekete geçilerek, 20 tona kadar parça bağlanabilecek ve boy 1.650 mm, Ø 32 mm boyutlarında deliği tek seferde delebilecek, aynı zamanda kalıp plakalarının yan yüzeylerindeki freze işlemlerini de yapabilecek, kalıplarda derin delme ve yüzey işleme tezgahının geliştirilmesini öngördük.
K.D.: Sizin tezgahta ne gibi değişik özellikler var?
Geliştirilen tezgahın esas üstünlüğü yüzey işleme, derin delme ve diş açma işlemlerinin aynı tezgah üzerinde yapılabiliyor olmasıdır.
Bir kalıp çeliğinin derin deliklerinin açılması sonrasında sökülüp başka bir tezgaha bağlanmasına gerek kalınmaksızın aynı tezgahta yan yüzey frezeleme, diş çekme gibi işlemlerinin de yapılabiliyor olması önemli bir üstünlüğünü ve yenilikçi yanını oluşturmaktadır.
Böylece farklı tezgahlarda üç ayrı operasyon yapmak yerine, tek tezgahta tek bağlamada derin delme, yüzey işleme ve diş çekme operasyonları yapılabilmektedir.
Toplam işleme süresi kısalmakta, işçilik maliyetleri düşmekte, iş parçası tezgahtan tezgaha aktarılırken yapılabilecek bir referans hatası riski ortadan kalkmakta ve sonuç itibarıyla rekabet gücümüz artmaktadır.
Bu hedef doğrultusunda tasarım ve üretimini gerçekleştirdiğimiz ilk tezgah tipi CNC Derin Delme-Freze-Diş Açma tezgahı oldu. İlk ürettiğimiz tezgahı 3 yıl boyunca kullandık ve test ettik. Bu süreç içerisinde tezgahın özelliklerini ve tasarımını oldukça geliştirdik. Yeni geliştirdiğimiz tezgahı pazara sunduktan hemen sonra 2 adet satış gerçekleştirdik. Avrupa’da üretilen tezgahlara nazaran hiçbir teknik eksiğimiz yok. Bunun yanı sıra fiyatı da Avrupa markalarının neredeyse yarısı kadar.
CNC Derin Delme-Freze-Diş Açma Tezgahı’nı çok farklı ebatlarda ve özelliklerde ortalama 2 ay gibi bir sürede teslim edebiliyoruz. Sipariş miktarı arttıkça bu süreyi daha da kısaltacağız.
K.D.: Proje aşamasında ne tür güçlüklerle karşılaştınız? Bu güçlükleri nasıl aştınız?
Bu projenin başlatılma aşamasında karşılaşacağımızı öngördüğümüz en önemli sorunun henüz ülkemizde diğer tezgah üreten ülkelerde olduğu gibi bir yan sanayinin ve tezgah imalat süreci içerisinde hazır tedarik edilebilecek otomasyon ürünlerinin imalatı ve uygulaması aşamasında hizmet alınacak yeterli firmaların bulunmaması olasiligi idi.
Ancak prototip imalatı aşamasında firma dışından hizmet tedarik ettiğimiz ve ilk kez bu proje sayesinde tanıştığımız ve çalıştığımız kuruluşlar oldu. Bu firmalar ile faydalı ilişkiler kurduk. Onların da bize kattığı güç sayesinde gelecekte yapacağımız projelerle ilgili kendimize olan güvenimiz artti.
Derinlemesine uzmanlaşmış, özellikle mekanik ve elektrik otomasyon, hidrolik ve pnömatik konularında hizmet veren yerel yan sanayi ve tedarikçilerden olusan bir portföy oluşturuldu.
Tum bunlar gelecek Ar-Ge projelerinin başarısı için önemli bir güvence haline geldi.
K.D.: Bu tezgahın yanı sıra tasarım ve üretimini gerçekleştirdiğiniz başka tip tezgahlarınız da var mı?
Bunların başında büyük ebatlı, ağır hizmet tipi CNC Yatay İşleme Tezgahı geliyor. Bu tezgahın tablasına 20 ton parça yüklenebiliyor.
Bu tezgahın en küçük olanının işleme kapasitesi X : 1600 mm, Y : 1200 mm, Z: 600 mm.
Şimdilik en büyüğü ise X : 3000 mm, Y: 1500 mm, Z: 800 mm.
Bir diğer ürünümüz çok özel bir tasarım: CNC Dört Kenar Freze Tezgahı.
Bu tezgah ile bir kalıp plakasının dört kenarını tek bağlamada operatör müdahalesi olmadan otomatik olarak çok kısa sürede ve son derece hassas işlemek mümkün oluyor.
Toplam 8 adet servo tahrikli eksen hareketine sahip bu tezgah kendi geliştirdiğimiz özel bir yazılım ile programlanmakta. Kalıp plakasını ölçüye getirmek için operatörün tek yapması gereken, plakanın ham ve bitmiş ölçülerini kontrol sitemine girmek ve tezgahın operasyonu bitirmesini beklemek.
Her bir kenarında 10’ar mm pay olan 800 x 800 x 200 mm ölçülerinde bir kalıp plakasının bitmiş ölçüye getirilmesi yükleme-ayar-indirme süresi dahil ortalama 30 dakikada tamamlanabiliyor.
Bu tezgahı şimdilik tek ebat olarak üretiyoruz. İşleme kapasitesi min. 350 x 350 mm, maks. 1200 x 1200 mm, kalınlık min. 30 mm, maks. 240 mm.
Geliştirdiğimiz tüm bu tezgahlar kalıpçılarımızın özel ihtiyaçlarını karşılayacak özel tasarlanmış tezgahlar. Hepsinin ortak özelliği son derece rijit, hızlı ve hassas çalışıyor olmaları.
TEKİŞ olarak ürettiğimiz bu tezgahlar ile Türk kalıpçılarının ilk yatırım ve işletme maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerinin yükselmesine katkıda bulunmak bizim için çok önemli.
K.D.: Filiz Hanım bizimle bu projenizi paylaştığınız için teşekkür ediyoruz. Daha sonraki sayılarımızda dileğimiz, yeni projelerinizi okurlarımıza aktarmak.
Kalıp Dünyası Dergisi’ne aslında biz teşekkür ediyoruz. Çünkü sektörün gelişiminde, bilgi alışverişlerinde sektördeki kişilerini birbirleriyle tanışmalarına, ön yargıların kalkmasına yardımcı olmuştur.