Dr. Gül Çiçek Zengin Bintaş 

Giriş
Kalıp sektörü, seri üretimin ayrılmaz bir parçası olarak kendini gösterir ve üretim süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu sektör, sürekli olarak teknolojik ilerlemelere ayak uydurarak ve değişen pazar taleplerine hızla yanıt vermek zorundadır. Bu makalede, sac kalıp sektörünün geleceğine dair beklentilere odaklanılmıştır. Bu beklentiler, sektörün sürdürülebilirliği, dijitalleşme, malzeme gelişmeleri, tasarım trendleri ve küresel pazar dinamikleri gibi bir dizi önemli alanı içermektedir. 

Sürdürülebilirlik ve Çevresel Faktörler
Son yıllarda hızla gelişen teknoloji ve iletişim olanakları, yaşanan küresel ve bölgesel çevre felaketleri, tüketicilerin artan çevre kaygıları, işletmelerin çevre odaklı stratejiler geliştirmesini zorunlu kılmaktadır (Şenocak&Bursalı, 2018). Bu nedenle gelecekte sac kalıp sektörünün belirleyici faktörlerinden biri sürdürülebilirlik olacaktır. Çevresel endişeler arttıkça, sektörün malzemeleri, üretim süreçleri ve atık yönetimi üzerinde daha fazla baskı hissedeceği öngörülmektedir. Sürdürülebilir malzemelerin kullanımı, enerji verimliliği ve karbon ayak izini azaltma konuları sektörün geleceğini şekillendirecektir.

Dijitalleşme ve Otomasyon
Dijital dönüşüm süreci; makro düzeyde ülkelerin, mikro düzeyde firmaların gücüne bağlı olarak, yoğun teknolojiye sahip sermaye yatırımlarını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle dijital ekonomiye geçiş sürecinde üretkenliğin sekteye uğramaması adına makine-teknoloji verimliliğinin insan gücüne dayalı verimlilik ile ikame edilmesi gerekmektedir (Yılmaz, 2020). Sac kalıp sektöründe insana bağımlı süreçlerin çok olduğunu göz önüne alındığında, dijital dönüşüm zorunluluğu sac kalıp sektöründe de hissedilmektedir. Dijital tasarım, üretim izleme sistemleri, veri analitiği ve yapay zeka, kalıp üretimini daha hızlı ve verimli hale getirecektir. Bu teknolojilerin benimsenmesi, daha esnek ve özelleştirilebilir ürünlerin üretimini mümkün kılacaktır. Ancak dijital dönüşümden tam randıman alınabilmesi için sadece teknolojik yeniliklerin yayılması değil ayrıca bu teknolojiye uyumlu beceriye ve yeteneğe sahip eğitimli işgünün istihdamı, dijital teknoloji – dijital işgücü senkronizasyonunu sağlayan organizasyon yapılanması, iş etütlerinin yeniden yapılarak iş süreçlerinin ve modellerinin baştan kurgulanması, dijitalleşme sürecinin hem yetenekli işgücü istihdamı gibi tamamlayıcı hem de ileri teknolojileri barındıran sermaye yatırımı gibi zorunlu faaliyetlerine bağlıdır (Haskel & Westlake, 2018). 

Yenilikçi Malzemeler ve İşleme Teknolojileri
Günümüzde “sürdürülebilirlik” temellendirmeli birçok vizyon ortaya çıkarken, tasarımcılar ve üretim firmaları da yenilikçi malzeme arayışına girmektedirler. Yenilikçi malzeme gelişmeleri, sac kalıp sektörünü etkileyen bir diğer önemli faktördür. Hafif malzemelerin kullanımı, mukavemet ve dayanıklılık açısından yeni standartlar belirleyecektir. Aynı zamanda, 3D baskı gibi yenilikçi işleme teknolojileri, kalıp üretimini daha esnek hale getirecek ve prototip üretimini kolaylaştıracaktır.

Tasarım Trendleri
Tasarım, bir ürünün başarısını büyük ölçüde etkileyen kritik bir faktördür. Günümüzde, firmalar tasarım süreçlerinde verimliliği artırmak amacıyla CAD programlarıyla entegre çalışan uygulamalar geliştirmekte ve bu uygulamalar aracılığıyla firma içinde tasarım süreçlerine belirli kurallar ve standartlar getirmektedir. Bu uygulamalar firma standartlarına uygun kalıp setleri ve kütüphaneler içermektedir. Ford-Power tools, BMW-Carizma ve TOFAŞ-Iseda gibi örnekler, bu uygulamalara verilebilecek örneklerden sadece birkaçıdır.

Sac kalıp tasarım verileri, 500’ün üzerinde parçadan oluşmakta ve yaklaşık 500 GB boyutunda veri içermektedir. Bu nedenle sac kalıp tasarım süreçlerinde, veri yönetimini önceliklendiren DLM (Data Life Management) programları geliştirilmeye başlanmıştır. Proleis ve TOFAŞ – Flow DM gibi programlar, bu alandaki gelişmelere örnek olarak gösterilebilir.

Son dönemlerde çevresel sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği konularının önem kazanmasıyla birlikte, üretim odaklı tasarım yerine çevre dostu tasarım yaklaşımları öne çıkmıştır. Gelecekte sac kalıp tasarımında, hafif ve dayanıklı yapılar, eklemeli üretim odaklı tasarımlar, yenilikçi malzeme kullanımı gibi çevreci tasarım trendleri ön plana çıkacaktır. Ancak bu yeni trendlere uyum sağlayabilmek için tasarımların daha karmaşık geometrilere sahip olması muhtemeldir. Bu bağlamda, tasarım süreçlerinin dijitalleşmesi, tasarımın daha hızlı ve verimli hale gelmesine katkı sağlayacaktır.

Küresel Pazar Dinamikleri
Son olarak, sac kalıp sektörünün geleceğini şekillendiren önemli bir faktör de küresel pazar dinamikleridir. Küresel ticaretteki değişiklikler, rekabet ortamı, talep eğilimleri ve ticaret politikaları sektörün büyümesini etkileyecektir. Özellikle son zamanlarda gündemde olan “Bir Kuşak Bir Yol (OBOR) Projesi” küresel ticareti çok büyük ölçüde etkileyecektir. Asya, Avrupa ve Afrika’yı kara ve deniz yoluyla birbirine bağlayarak Orta Asya ülkelerinin ulaşım ve enerji ağları ile ekonomilerinin yeniden canlandırılmasını, Çin ile Avrupa arasındaki ticareti geliştirerek uluslararası entegrasyonu sağlamayı hedefleyen (Ece, 2023) bu projenin Türkiye’ye ve sektörümüze olası etkilerini incelemek sektörün geleceğine öngörü yapabilme açısından oldukça önem taşımaktadır.

Sonuç
Sac kalıp sektörü, hızla değişen bir sektör olup gelecekteki değişimlere hızla adapte olmak zorundadır. Sürdürülebilirlik, dijitalleşme, malzeme gelişmeleri, tasarım trendleri ve küresel pazar dinamikleri gibi faktörler, sektörün geleceğini şekillendirecektir. Bu nedenle, sektörün paydaşları bu faktörleri yakından takip etmeli ve uyum sağlamalıdır. Her firma, kendi bilgi birikimi ve ihtiyaçlarına uygun olarak özelleştirilmiş programlar geliştirerek verimliliğini artırmalıdır.

Bu makale, sac kalıp sektöründe geleceğe yönelik beklentilere genel bir bakış sunmaktadır. Sektöre yönelik isabetli öngörüde bulunabilmek için detaylı analizler yapmak ve sektördeki güncel gelişmeleri devamlı olarak izlemek gereklidir. Gelecekteki başarı, yenilikçiliğe ve uluslararası standart ve kurallara uyum kabiliyetine bağlı olacaktır.

Kaynakça
Ece, N.J., (2023). Bir Kuşak Bir Yol Projesi’nin Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri Açısından Önemi, Cilt: 5 Sayı: 1, 38 - 56, 11.07.2023
Haskel, J., & S. Westlake (2018). Capitalism without capital: the rise of the intangible economy. New Jersey: Princeton University Press.
Şenocak, B., Bursalı, Y. (2018). İşletmelerde Çevresel Sürdürülebilirlik Bilinci Ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları İle İşletme Başarısı Arasındaki İlişki, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, s.161-183.
Yılmaz, B. (Ed.), (2020). Çalışma hayatının geleceği, Ankara: Gazi Kitabevi, (s. 125-171).